وقتی انسان در حال صحبتکردن است، در حقیقت در حال فرستادن دو نوع پیام به مخاطب است. ما با صدایمان، پیام شفاهی را برای مخاطب ارسال میکنیم و بخش وسیعی از اطلاعات نیز، توسط رفتار، ظاهر، حرکات و اشارات در یادگیری، برخوردهای فیزیکی ما منتقل میشود. تحقیقات نشان میدهد، بیش از نیمی از ارتباطات انسانها به صورت غیرکلامی صورت میپذیرد. هنگامی که در جامعه صحبت میکنیم، مخاطبین بر اساس آنچه میبینند، همچنین آنچه که میشنوند، راجع به ما و پیامی که میخواهیم، به آنها منتقل نماییم، قضاوت میکنند.
درصحبتکردن، حرکات و اشارات دریادگیری، تأثیر مهمی بر وضوح کلماتی که گفته میشود، دارد. اشارات ابزارهای مهمی در متقاعدکردن دیگران هستند. بنابراین، یادگیری مفهوم ایما و اشارات و استفاده از آن ها در ارتباط بینفردی و اجتماعی کودکان حائز اهمیت است.
حرکات و اشارات در ارتباط به چه معناست؟
حرکات و اشارات بخشی از ارتباط غیرکلامی را شامل میشود و فرد از حرکات و رفتارهای فیزیکی برای انتقال پیامش استفاده میکند و یا بجای صحبت کلامی یا همراه با آن.
حرکات و اشارات شامل: حرکات دست (تکان دادن دست برای سلام کردن یا خداحافظی، تکان دادن دستها به معنی”بیا اینجا”)، تغییرات در صورت (بالا انداختن ابروها، اخم کردن) ، تکان دادن سر، شانه بالا انداختن، استفاده از دیگر اعضای بدن است.
تأثیر قویتر و مؤثرتر حرکات و اشارات ، نسبت به گفتار:
هدف اصلی صحبتکردن کودکان، برقراری ارتباط با دیگران است. برای آن که کودک بتواند شوق، جدیت و راستگفتاری خود را به دیگران نشان دهد، باید آن را در اشارات و رفتارهای خود نیز به نمایش بگذارد. آنچه در ارتباط کودکان تأثیر قویتری دارد، حرکات و اشاراتی است که آنها در حین صحبت استفاده میکنند.
اهمیت در روابط بینفردی کودکان:
با تشویق کودک در استفاده از حرکات و اشارات، والدین میتوانند ارتباطات فرزندان خود را تقویت نمایند.
از این طریق کودک یاد میگیرد، از چه روشی میتواند بدون استفاده از کلام، با دیگران ارتباط برقرار نماید. وقتی کودک از حرکات و اشارات استفاده میکند، شنوندگان به صورت کلامی و زبانی، در مورد آنچه او میخواسته بیان کند، به او پاسخ میدهند.
این خود، زبان کودک را تقویت مینماید. بخش وسیعی از رشد مکالمات و گفتوگوهای کودک، قبل از آنکه اولین کلمات را بیان نماید، توسط همه این رفتارها و حرکات و اشارات تقویت میشود.
استفاده ازاینگونه حرکات و اشارات مزایای بسیاری برای کودکان ناشنوا داشته است. تحقیقات نشان داده که کودکان ناشنوا برای برقراری ارتباط با دیگران از اشارات و رفتارهای فیزیکی، به وفور استفاده میکنند. در اولین سال زندگی، هنگامی که کودکان باقدرت توانایی شنوایی بالا، شروع به دمیدن و پوف کردن، میکنند.
کودکان ناشنوا نیز همین حرکات را انجام میدهند، اما آنها این کار را با استفاده از دستانشان انجام میدهند. کودک ناشنوا، حرکاتی را که شبیه بخشی از کلمات است به صورت، زبان اشاره بروز میدهد. همچنین این کودکان قادرند، تا با حرکات با دیگران ارتباط برقرار نمایند، حتی اگر آنان، زبان اشاره را مستقیما نیاموخته باشند.
کودکان ناشنوا تنها کودکانی نیستند که از حرکات و اشارات بهره میبرند. کودکان شنوا اولین کلمات خود را قبل از یکسالگی به زبان میآورند. آنها بعد از سن دوسالگی، میتوانند تعداد زیادتری کلمه یاد بگیرند و با آنها جمله بسازند.
نکته مهم این است که آنها زبان را قبل از آنکه، تولید کنند، متوجه میشوند. به همین دلیل والدین همسالان خود را تشویق میکنند تا با استفاده از اشارات کودکی با دیگران ارتباط برقرار نمایند. اشارات کودکی با زبان اشاره تفاوت دارد، این اشارات شامل تعداد کمی از کلمات و جملات مانند “زیاد”، “شیر”، “تمام شد” و… است و اینها تنها تا زمانی که کودک شروع به صحبت نکرده ادامه مییابد.
در بازار، محصولاتی ارائه میشود که، تولیدکنندگان معتقدند باعث تقویت و رشد زبان کودکان میگردد. اما یافته ها نشان می دهد که این محصولات در دراز مدت، تاثیر قابل توجه ای در حرکات و اشارات در یادگیری کودکان شنوا قبل از حرف زدن نداشته است.
البته هیچ شواهدی مبنی بر تأثیر منفی بر اشارات کودکی نیز یافت نشده است. این بررسیها نشان میدهد، والدین میتوانند به نوزادان خود، اشارات کودکی را آموزش دهند.
شاید این آموزشها باعث تقویت ارتباطات، در سنین پایین شود (هنگامی که کودک کلمات را متوجه میشود اما نمیتواند به صورت کلامی آنها را بروز دهد).
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد حرکات و اشارات در یادگیری کودکان بزرگتر، میتواند مؤثر باشد. البته ما نمیتوانیم در این مورد با اطمینان سخن بگوییم، بهعنوانمثال محققین شماری مسئله ریاضی به کودکان ۱۰ تا ۱۱ ساله دادند، سپس از آنها خواستند توضیح دهند، چگونه مسائل را حل کردند.
بسیاری از کودکان در این سن قادر به حل مسائلی همچون (2+ … =2+1+4) نبودند. اما برخی از کودکان به 4 و 1 بهعنوان راهحل مسئله اشاره نمودند.
نکته حائز اهمیت این است که اینها کودکانی بودند که بیشتراز دستورالعملها سود بردند و این نشان میدهد کودکانی که به پاسخ صحیح اشاره میکنند، اما جواب اشتباه را میگویند، مهارتهای جدید را زودتر میآموزند.
نتایج مشابهی برای یادگیری ملاکهای فیزیکی بهدستآمده است. بهعنوانمثال، اگر شما آب از لیوان بلند و باریک را به لیوان کوتاه و پهن، منتقل کنید، مقدار آب تغییری نمیکند. استفاده از حرکات و اشارات، در آموزش مفاهیم بسیار مؤثر است، بهخصوص در یادگیری مفاهیم جدید.
در کنار تمام این مزایا، تحقیقات نشان داده است، کودکان از معلمانی که از حرکات و اشارات بیشتری استفاده میکنند، بیشتر میآموزند. به عنوان مثال، وقتی دوراه حل برای یک مسئله ریاضی مطرح میشود، مثل، (2+ … =2+1+4)، معلمان نقش مؤثرتری دارند.
هنگامی که در کنار توضیحات کلامی از حرکات و اشارات نیز استفاده میکنند، کودکان، مسئله را بهتر میآموزند و این حرکات، توجه را به سمت نکات کلیدی جلب میکند.
در نتیجه کودک به بخش اساسی و مهم مسئله توجه بیشتری دارد و بهتر میتواند، مسئله را دنبال کند، حتی هنگامی که توضیحات کلامی معلم شفاف و واضح نیست.
چه زمانی باید از کودک، انتظار استفاده از حرکات و اشارات را داشته باشیم؟
- کودکان قادرند، از 8 یا 9 ماهگی، با حرکات و اشارات ، منظور خود را بیان نمایند.
- در ده ماهگی، کودک قادر است، به اشیا اشاره نماید: ابتدا کودک یاد میگیرد، با در دست گرفتن وسیله یا شی آن را نشان دهد، سپس آن را به دیگری بدهد و در آخر به اشیا اشاره نماید. این حرکات قبل از شروع به حرفزدن اتفاق میافتد.
- بین ۹ تا ۱۲ ماهگی، کودک درخواستش را به صورتهای گوناگون بیان میکند: با چهاردستوپا راهرفتن، خود را به آنچه میخواهد، میرساند. انگشت والدین را روی اشیایی که میخواهد، قرار میدهد. دست والدین را به سمت آنچه تمایل دارد، میکشد.
- قبل از آنکه کودک ۲۵ کلمه را یاد بگیرد، در این سن، کودکان، از شیوه ژست نمادین استفاده میکنند. پوف کردن یا دمیدن برای آغاز حرفزدن، شل کردن بازوی خود برای اینکه شکل پرنده را به والدین نشان دهند، شیوههای متفاوتی از ژست نمادین است. ژست نمادین، در بعضی جوامع، معنای خاصی دارد، مثل، نشاندادن انگشت شست به معنای “موفق باشید”، است.
- بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی، کودکان کمتر از حرکات و اشارات و کلام به صورت همزمان استفاده میکنند.
- در ۱۸ ماهگی، آنها همزمان از حرکات و اشارات و کلام استفاده میکنند. در ابتدا کلام و اشارات کودک همسو است. بهعنوانمثال، کودک همزمان به سگ اشاره میکند و کلمه “سگ “را به کار میبرد. سپس گفتار و اشارات کودک ناهمسو میشود، مثلاً، کودک به سگ اشاره میکند و میگوید بزرگ.
مرکز مشاوره روانشناسی راز ماندگار با حضور مشاورین متخصص روانشناس به صورت شبانهروزی، با بهترین و بهصرفهترین خدمات روانشناسی به شما کمک میکند، تا بتوانید، کودکان موفق تربیت نمایید.
بدون دیدگاه