به عنوان يک روان‌شناس و مشاور خانواده، پدر و مادران زيادی را ملاقات و مسائل زيادی را در امر تربيت فرزندان مشاهده کرده ام؛ در مجموع به اين نتيجه رسيده ام که يکی از خلاء‌های تربيتی، بی‌توجهی به تربیت جنسی کودکان است. عدم توجه به تربيت جنسی، می‌تواند پيامدهای زيادی را برای والدين و فرزندانشان به بار بياورد.
اين بی‌توجهی و ناآگاهی، می‌تواند به شکل رفتارهای تند، خشِن و واکنشی والدين در برابر کنجکاوی‌های جنسی طبيعی فرزندشان باشد،یا می‌تواند به شکل عدم نظارت صحيح بر فرزند و روابط او باشد و يا می‌تواند عدم آموزش به فرزندان در مورد مسائل ضروری تربيت جنسی که در هر سن بايد بدانند، باشد. همه‌ی اين مسائل، احتمال خطرات جنسی را در فرزندان افزايش می‌دهد.
تربیت چیست و تربیت جنسی چقدر اهمیت دارد؟
در اين مقاله، به طور مختصر به ماهيت تربيت جنسی و اهمیت آن برای کودک و سلامت روانی و جنسی کودک پرداخته شده است.تربيت، همه‌جانبه است. فرزند شما بايد در همه‌ی ابعاد، مورد تربيت و پرورش قرار بگيرد؛ نه فقط در جنبه‌ی ذهنی و جسمی.
غالبا ً با ابعاد جسمانی، روان‌شناختی، ذهنی، اجتماعی و معنوی آشنا هستيم. يکی از ابعاد مهم تربيتی، تربيت جنسی است. اين بُعدی است که مورد غفلت قرار گرفته است؛ غفلتی که می‌تواند، پيامدهای ناخوشايند و حتی خطرناکی برای فرزندان، به ويژه در جامعه‌ی امروزی به بار آورد.
برداشت نادرست از تربيت جنسی، موجب میشود تا بسياری از والدين تصور کنند که منظور از تربيت جنسی، آموزش مسايل جنسی و گفت‌وگو با کودک در مورد نحوه‌ی برقراری رابطه‌ی جنسی است. هر چند آموزش، نقش مهمی در تربيت جنسی دارد؛ اما به هيچ عنوان تربيت جنسی به اين معنی نيست. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
آموزش و تربیت جنسی از دشوارترین آموزش هاست!
این نوع تربیت از دشوارترین و حساس ترین تربیتها محسوب میشود که اندک اشتباه و غفلتی در تربیت جنسی ممکن است کودکان را به وادی فساد بکشاند. بسیاری از دشواریهای جنسی بزرگسالی، ریشه در دوران کودکی دارد. بنابراین، این حوزه از دشوارترین بخشهای تربیت میباشد.
چرا که از یک طرف والدین در مورد آگاه کردن فرزندان خود درمورد تربیت جنسی در هراس هستند و این تصور را دارند که آگاهی فرزندانشان نسبت به این مسایل، باعث گمراهی آنها خواهد شد. از طرف دیگر، حجب و حیا و شرم والدین نیز در ارایه این دست از اطلاعات به فرزندان، باعث ایجاد چالش برای آنان در مسأله تربیت جنسی میشود.
والدین، طبیعی‌ترین مربیان تربیت جنسی کودکان هستند و مهمترین نقش را در آماده‌سازی کودکان برای رویارویی با تنش‌ها و ابهامات زندگی جنسی کودک دارند.مشکل موجود در مسیر تربیت جنسی کودکان، نداشتن آگاهی و حجب کاذب است.
فرآیند تربیت جنسی در کودکان
تربيت جنسی فرايندی است که طی آن، نگرش‌ها، باورها و ارزش‌ها در کودک شکل می‌گيرد و در تمام طول عمر، بر موضوعات مهمی مثل روابط بين فردی و عاطفی، صميميت، هويت و گرايش جنسی او تأثيرگذار است. در فرايند تربيت جنسی، رفتارها و مهارت‌های والدين در اين زمينه، کيفيت ارتباط با فرزند، ارائه‌ی اطلاعات مناسب و بجا و به موقع، از اهميت بسيار زيادی برخوردار است.
نکاتی که باید به فرزندانمان آموزش بدهیم:
رفتار غلط والدین در زمینه تربیت جنسی، تبعات جبران‌ناپذیری بر روح و ذهن کودک باقی خواهد گذاشت. این در حالی است که درباره تربیت جنسی کودکان نکات ارزشمندی بیان شده که توجه به آنها بسیار راهگشا خواهد بود.
اجازه گرفتن را به کودکان یاد دهید
اولین نکته مهم درمورد تربیت جنسی کودکان این است که به فرزندانتان چگونگی ورود به اتاق و محل استراحت پدر و مادر را یاد دهید. کودکان که به سن بلوغ نرسیده در زمان‌هایی مثل قبل نماز صبح، هنگام ظهر و استراحت نیم‌روزی و شب‌ها که درب اتاق بسته است، و نوجوانان که به سن بلوغ رسیده‌اند در همه زمان‌ها برای ورود به اتاق والدین باید در بزنند و بعد از گرفتن اجازه وارد شوند.
مراقب چیز‌هایی که کودکان می‌بینند باشید
کودکان خیلی خوب احساس می‌کنند، می‌فهمند، همه چیز را می‌بینند و خیلی خوب صدا‌ها را می‌شنوند و درک می‌کنند. حتی اگر آنها خواب بوده یا خود را به خواب زده باشند، تصاویر، صدا‌ها و احساسات مثل یک دوربین در ذهن و خیال آنها ضبط میشود. بنابراین سعی کنید نظارت لازم را در ارتباط با دیده های کودک خود در تربیت جنسی داشته باشید.
به کودکان خود یاد بدهید که دیگران باید از او اجازه بگیرند!
به کودکان یاد بدهید زمانی که دیگران می خواهند او را ببوسند یا در آغوش بکشند باید از او اجازه گرفته و بی درنگ و بدون اطلاع او این کار را انجام ندهند. اینگونه علاوه بر یک تربیت جنسی مناسب برای فرزند خود یک حریم شخصی نیز قائل شده اید.
به سوالات کودکان واکنش درست نشان دهید
کودکان ممکن است در خصوص مسائل تریبت جنسی از والدین سوالات بپرسند، والدین عزیز نباید به این مسائل واکنش بدی نشان بدهند یا از زیر این سوالات به گونه ای در بروند که کودکان بیش از بیش کنجکاو و حساس شوند.
در این موقعیت در ابتدا باید از کودک خود با آرامش سوالاتی بپرسید تا متوجه بشوید تا چه اندازه اطلاعات دارد، این اطلاعات را ازکجا آورده است، چیزی دیده و یا شنیده و …. . البته دقت داشته باشید که سوالات، او را حساس تر نکند و باتوجه به مسئله به صورت داستان و کودکانه به او پاسخ بدهید.
عدم پاسخ به کودک و یا عدم پاسخ درست به کودک باعث می شود او بیش از بیش روی موضوع متمرکز شود. نکته اساسی درباره پاسخ به این دست از سوالات کودک این است که کاملا کوتاه پاسخ بدهید و وارد جزئیات نشوید، سوالاتش را بی جواب نگذارید، با آرامش به سوالات جواب دهید تا کودک شرمنده یا کنجکاوتر نشود، تمام واقعیت را لازم نیست بگویید تنها بخشی که به سن و سال او مرتبط می شود و متناسب با درک او است را توضیح دهید.
حریم خصوصی کودکان را به آن ها آموزش بدهیم
به کودکان قسمت های خصوصی بدنشان را آموزش بدهیم. طبق گفته روانشناسان در تربیت جنسی بهترین مکان حمام است، زمانی که بچه را می شویید، می توانید خیلی ملایم درباره بدن فرزند خود صحبت کنید و مثلا بگویید:
«به‌به! چه تمیز شدی! چه بدن سالمی! حالا یادت باشد که بدن تو خصوصی است و کسی نباید از تو بخواهد که به قسمت‌های خصوصی بدنت نگاه کند یا به آنها دست بزند (مناطق خصوصی را به او گوشزد کنید).
اگر ما یعنی مادر و پدرت (در مورد کودکانی که پرستار دارند نیز حدود و مرزهای لازم را مشخص کنید) به تو کمک کنیم که خودت را بشویی یا بخواهیم با دیدن بدنت از سلامت آن مطمئن بشویم، اشکالی ندارد. قسمت‌های خصوصی بدن تو که بدان ها اشاره می کنیم، یعنی همان قسمت‌هایی که خصوصی هستند.
البته به کودک می گوییم که اگر پزشک در حضور ما خواست بخش های خصوصی بدنت را معاینه کند، اشکالی ندارد اما اگر کسی خواست بی دلیل بدن تو را ببیند یا دست بزند، باید به پدر یا مادر بگویی، و این یک راز نیست.
نکاتی درمورد تربیت جنسی کودکان کم سن
چند نکته ریز و کوچک دیگر درباره کودک های کم سن و سال برای آموزش تربیت جنسی این است که، به کودکان بگوییم هرگز جلوی جمع شلوار یا لباس زیرشان را عوض نکنند یا در نیاورند، حتی برای کودکان کمتر از سه سال هم بگوییم که زیر پوشک حریم خصوصی است. همچنین کودکان را مجبور نکنیم تا دیگران را ببوسند به اسم خاله یا عمو یا هر کس دیگری.
مهارت «نه» گفتن را به کودکان آموزش دهیم تا با هر کسی احساس راحتی نکنند. حتی اگر پرستار کودک دارید غیر مستقیم به او بگویید که خانه توسط دوربین کنترل می شود.هرگز در سنین دو تا پنج سال شوخی جنسی با همسرتان نکنید، چرا که کودکان متوجه می شوند و همینطور درباره مسائل تربیت جنسی به کودکان دروغ نگویید و به همان طریقی که آموزش داده شد، عمل کنید.
در این مقاله به توضیح بسیار مختصری از دریای بی کران روان شناسی و موضوع تربیت جنسی پرداختیم. انشاءالله که، به چشمان و قلب شما بزرگواران خوش درخشیده و جذاب بوده باشد. مرکز مشاوره روانشناسی راز ماندگار با همکاری مشاوران روان شناس متخصص خود می تواند شما را در تمام زمینه ها حتی درزمینه مسائل مهم کودکان، بخصوص در تربیت جنسی آن ها راهنمایی کند.
بدون دیدگاه