انسان از دیرباز در پی لذت و تجربه های خوشایند بوده است و سعی بر دستیابی بدان دارد. یکی از مواردی که از گذشته های دور برای این امر مورد بهره برداری قرار می گرفته است، موادهای مخدر بوده اند. پس از گذشت دوره هایی از مصرف این موادها کم کم به وابستگی ایجاد شده به آن پی برده شد. و مورد محدودیت زیادی قرار گرفت. اما این موادهای مخدر به روند پیشرفت خود ادامه دادند تا به اعتیاد کودکان رسیدند.
یکی از عواملی که نقش بسیاری در گرایش و تمایلات به اعتیاد در زندگی بعدی دارد، سابقه دار بودن مصرف در بین اعضاء خانواده است. شخصی که در مقابل و یا در دید فرزند و کودک خود به استعمال مخدر می پردازد در واقع زمینه های سهولت در میل به مواد را آماده سازی می کند. آیا از وضعیت فعلی خود ناراضی بوده و به عجز آمده اید اما می خواهید دلیلی بر گرایش کودک خود باشید؟
در این مقاله به بررسی اعتیاد کودکان و دلایل آن خواهیم پرداخت. در صورت وجود هرگونه سوال و نیاز به راهنمایی تا پایان مقاله با راز ماندگار همراه باشید.
اعتیاد کودکان
باعث تاسف است که به مرور زمان تولید کنندگان موادهای مخدر، دایره مصرف کنندگان خود را از مردان و زنان بزرگسال و جوان گسترش داده و به اعتیاد کودکان رسانده اند. اکنون قاچاقچیان و غیره به دنبال قربانیانی با سنین کمتر هستند.
این امر در مناطق محروم و فقیر نشین بیش از نقاط دیگر در حال بسط و پیشرفت است. علاوه بر آن متاسفانه دستورالعمل و برنامه مشخصی برای کودکانی که مستعد و یا در حال مصرف مواد گوناگون هستند وجود ندارد.
ضمن آن برنامه ای برای توانبخشی، پیگیری و پیشگیری از گرایش بخصوص در مناطق فقیر نشین وجود ندارد.
این خلاء در رابطه با اعتیاد کودکان به حدی است که گاها مددکاران و فعالان حقوق کودکان درچار سردرگمی می شوند.
پیشنهادات زیادی از طریق جوامع و اندیشمندان مختلف کشورها در زمینه کاهش این آسیب اجتماعی عمیق یعنی اعتیاد کودکان مطرح شده است.
پایه اغلب آن ها افزایش شناخت و آگاهی مردم از شرایط موجود و سپس انجام امور لازم جهت پیشگیری، مکانی برای نگهداری و درمان اعتیاد این گروه و در نهایت محلی برای مراقبت های بعد از درمان، توسط دولت و سازمان های مرتبط می باشد.
طبق پیمان نامه حقوق کودک، به تمام افراد زیر 18 سال کودک اطلاق می گردد و بنابه رده های سنی مشخص شده بین المللی، تولد تا دو سال نوزاد، 3 تا 8 خردسال، 9 تا 11 کودک، 12 تا 18 سال نوجوان طبقه بندی شده و طبق آن مداخلات لازم در رده های مختلف صورت می پذیرد.
نحوه مصرف مواد توسط کودکان
اعتیاد کودکان به دو روش آغاز می شود. مصرف مواد مخدر یا به صورت مستقیم یا غیر مستقیم است. در روش مستقیم کودک به دلیل در دسترس بودن مواد مخدر و اطلاع از نحوه مصرف آن به دلیل مشاهده اعضاء خانواده یا دیگران، مصرف می کند.
اعتیاد کودکان در روش غیر مستقیم به صورت استشمام دود حاصل از تدخین مخدر می باشد. در این حالت ترکیبات شیمیایی موجود در آن بر روی بافت های مغزی در حال رشد اثر می گذارد و به طور ناخواسته وابستگی ایجاد می شود.
نکته: اعضاء خانواده و اطرافیان بایستی با قاطعیت نسبت به رفتارهای پرخطر، که سلامت جسم و روان را مورد تهدید قرار می دهد برخورد نمایند.
اعتیاد و آسیب های کودکی
همانطور که خانواده بستر اصلی شکل گیری شخصیت است، می تواند دلیل خیلی از مسائل نیز باشد. مشکلاتی مثل سوء مصرف مواد مخدر، بزهکاری، افسردگی، اضطراب، وسواس و مواردی که از هر فردی به فرد دیگر می تواند متفاوت باشد.
در بحث اعتیاد بسیار واضح است که عضو خانواده، انرژی که می بایست صرف کودک کند را خرج دود و پودر می کند. و محبتی که باید به فرزند منتقل گردد، آتش گرفته و محو می شود. در ذیل به مواردی از آسیب های کودکی در زندگی اشاره شده است.
عدم احساس امنیت
اعتیاد و سایر مشکلات بین والدین می تواند مسائل زیادی را بوجود آورد. کودکان در این خانواده ها نظاره‌گر دعوای همیشگی پدر و مادر هستند. پدری که مادر را مانعی در راه لذت موقتی مصرف مواد مخدر می بیند و او را کتک می زند.
خانواده ای که قرار بود محیط امنی برای فرزند ایجاد کند، خود فضای ناامنی برای ترس کودک فراهم آورده است. از جمله آسیب های کودکی ترس می باشد. کودک همواره از وقوع دعوا بین والدین هراس دارد و طعم آرامش را به سختی در خود احساس می کند.
مشکلات تحصیلی
به نظر شما دلیل چیست؟
آیا فرزندی که همواره دعوای والدین را در ذهن خود مرور کرده و خود را مقصر می داند، می تواند تمرکز کافی برای تحصیل داشته باشد؟؟
از آسیب های کودکی افت و ترک تحصیل بیشتر نسبت به فرزندان خانواده های سالم و عادی است.
ذهنی مخشوش که صورت بدون احساس پدر و گریه های مادر را بارها و بارها مرور می کند، تا چه حدی از تمرکز و توجه کافی برخوردار است؟؟؟
احساس گناه
همانطور که ذکر شد کودکان به دلیل ساختارهای ذهنی که در حال رشد هستند، درک درستی از وقایع ندارند. همین عامل موجب می شود که خود را علت دعوا و حال بد والدین بدانند.
استمرار این وضعیت زمینه افسردگی و اضطراب را فراهم می کند. این افراد از زندگی رضایت کافی را ندارند و از کمبود اعتماد به نفس رنج می برند.
در این مورد از آسیب های کودکی فرزند ترجیح می دهد سکوت کند و از بیان احساسات خود جلوگیری می کند. چون خود را علت مشکلات می داند.
خشم و پرخاشگری
کودکی که در محیط خانواده قادر به ابراز احساسات و عواطف خود نباشد، با افراد دیگر آن را در میان می گذارد. ناراحتی که از محیط خانه دارد را از طریق پرخاشگری نسبت به دیگران بروز می دهد. چنانچه فرزند مشاهده کننده دعوای والدین بوده، احتمال درگیری با دیگران افزایش می یابد.
سوء استفاده جنسی و آسیب جسمانی
احتمال آزار و اذیت جنسی کودکان در خانواده هایی که دارای عضو معتاد هستند بسیار زیاد است. این بیماران مواد مخدر، ارتباط احساسی با اعضای دیگر نداشته و ارزشی برایشان قائل نمی شوند.
از کتک زدن و صدمه زدن هراسی ندارند. لذا تامین امنیت کودکان این خانواده در پیشگیری از آسیب های کودکی بسیار مهم است. در صورت عدم توجه، مخرب ترین آثار را در زندگی فرد از جمله خودکشی و اختلالات شدید روانی بوجود می آورد.
مشکلات روانی
در این مورد از آسیب های کودکی فرزند به دلیل عدم آرامش و برآورده نشدن نیازهای عاطفی منزوی می شود. چرا که والدین به او توجهی نکرده و متوجه نیازهای عاطفی وی نیستند. دچار فقدان شده و عدم وجود چیزی به نام خانواده خوب برای دلبستگی ایمن را بیش از پیش احساس می کند و در نهایت افسرده می شود.
وجود همیشگی ترس از دعوا و سروصدا، تنشی در درون کودک ایجاد می نماید. تنشی به نام اضطراب که بعدها می تواند حملات عصبی بوجود آورده و یا از حضور شخص در اجتماع جلوگیری کند.
از آسیب های کودکی دیگر در این قسمت می توان اختلالات خوردن، وسواس فکری، شخصیت ضد اجتماعی و مرزی را نام برد.
ارتباط آسیب های کودکی و اعتیاد
با توجه به مطالبی که ذکر شد فکر کنید، آیا احتمال گرایش به ناهنجاری در چنین افرادی بالا نیست؟
در سنین جوانی، آسیب های کودکی خود را بیشتر از قبل در زندگی نشان می دهند. اکنون فرد نیازهایی دارد که در کودکی برآورده نشده است. در جریان زندگی و روابط رنج می برد. این افراد برای سرپوش گذاشتن و یا حل ناسالم نیازهای خود، به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا می کنند.
فرد احساس می کند که با مصرف مواد مخدر احساسات خود را فراموش می کند و اعتیاد را همدمی برای رفع نیازها می داند. غافل از اینکه شاید در لحظه لذتی موقتی به همراه داشته باشد، اما به مانند فنری است که هر لحظه فشرده‌تر می‌شود و ضربه جبران ناپذیری به بیمار می زند.
معمولا با بررسی زندگی معتادان به مواد مخدر به یک سری از مشکلات که از خانواده نشات گرفته اند می رسیم. همچنین احتمال گرایش به اعتیاد در افراد با سابقه خانوادگی مصرف مواد مخدر بیشتر از سایرین است.
ویژگی های اعتیاد کودکان
اعتیاد کودکان همانند بزرگسالان در 2 بعد جسمانی و روانی بروز پیدا می کند. وجود تعدادی از این علائم در کودکان می تواند نشانگر گرایش بوده و نیاز به مراقبت را می طلبد.
ویژگی های جسمانی:
- خس خس سینه
- سوء تغذیه
- رنگ پریدگی
- کبودی صورت
- قرمزی چشم
- بدن درد
- اسپاسم عضلانی
- گرفتگی صدا
ویژگی های روانی:
- بی خوابی
- خواب زیاد
- گیجی و سردرگمی
- انزوا و گوشه گیری
- اختلالات خلقی نظیر بیش فعالی
- حالات پرخاشگری و خشم
- تغییر رفتار نسبت به گذشته
- حرف های پراکنده و نامرتبط
- توهم
- عدم دقت و تمرکز
دلایل گرایش به اعتیاد در سنین پایین
علل گرایش به اعتیاد کودکان را می توان در 3 دسته کلی یعنی کودک، خانواده و محیط مورد تحلیل و بررسی قرار داد.
عوامل حیطه کودک
کار کودک:
به دلیل محیط نامناسبی که در محیط کار وجود دارد به طور ناخواسته یا خواسته برای افزایش کارایی به فرد مواد مخدر داده می شود. کودکان کار نیز به دلیل سختی و برای سوء استفاده بیشتر توسط فردی دیگر به مواد وابسته می شوند.
کنجکاوی و تجربه:
به دلایل استشمام یا مصرف ناخواسته، اثرات مواد مخدر سبب اعتیاد کودکان و ایجاد وابستگی می شود. لذا وی به دلیل عدم تصور صحیح از عوارض و تخریب آن، به مصرف یا قرار دادن خود در محیط برای تجربه لذت قبلی ادامه می دهد.
احساس کاذب کاهش فشار:
کودکانی که در محیط های پرفشار نظیر مشکلات خانوادگی و… در حال زندگی هستند، به دلیل حس دروغین بهتر شدن و کاهشی که در زمینه های اضطراب، استرس و… می دهد دچار وابستگی و وخامت اوضاع می شوند.
عوامل حیطه والدین
اعتیاد والدین:
اعتیاد پدر،مادر یا هردو احتمال گرایش کودک به اعتیاد را بسیار افزایش می دهد. دلیل این امر الگوبرداری بوده و طبق بررسی ها اعتیاد مادر تاثیر به نسبت بیشتری در اعتیاد کودکان دارد.
بیکاری والدین:
بیکاری سبب فشار روانی بسیاری بر روی والدین می شود لذا این امر ممکن است سبب پرخاشگری نسبت به کودک و یا استفاده از وی برای پخش مواد گردد.
عدم آگاهی لازم والدین:
شناخت سبب پیشگیری سریع و جلوگیری از عمیق شدن اوضاع می شود. گاها خانواده به دلیل عدم آگاهی کافی تا ایجاد وابستگی کامل پی به وضعیت نابسامان نمی برند.
عوامل محیطی
محل سکونت:
حضور دائم افراد فروشنده و نامتعارف در محیط زندگی سبب ایجاد فضا و جوی ناامن، با رفتارهای ناهنجار می شود.
پاتوق های مصرف:
مصرف در مکان های عمومی یا خانه کودک به صورت گروهی سبب افزایش احتمال اعتیاد کودکان شده و مرتبط با مورد بالا می باشد.
نبود امکانات محیطی:
در اغلب مناطق محروم و فقیر نشین امکانات تفریحی و سرگرمی جهت پیشگیری موجود نیست. این امکانات نظیر زمین ورزش، فضای فرهنگی و هنری می باشد. لذا سرگرمی به سمت موارد نامتعارف سوق می یابد.
عدم توانایی تحصیل:
در مناطق محروم کودکان به دلیل عدم تمکن مالی خانواده جهت تحصیل، اغلب از درس خواندن جا می مانند. این امر سبب ورود سریع و بدون توانایی فکری مناسب به زمینه کاری می شود. تحصیلات در این مناطق باید با جنبه پیشگیری و با معضلات موجود متناسب باشند.
در این مقاله به بررسی اعتیاد کودکان پرداختیم. در صورت وجود هرگونه سوال و نیاز به راهنمایی می توانید جهت مشاوره اعتیاد با مشاورین راز ماندگار در ارتباط باشید.
بدون دیدگاه