در طی مقالات مختلفی که توسط مشاورین راز ماندگار در سایت مرکز منتشر شده، به دفعات به بررسی عوارض و علل اعتیاد و گرایش به موادهای مخدر مختلف از زوایای گوناگون پرداخته ایم.یکی از این موارد بعد روانی می باشد که نقش مهمی چه در گرایش و چه در درمان دارد. اختلالات زیادی در این برهه به کمین نشسته اند تا خود را بروز دهند. یکی از آنان رابطه اعتیاد و افسردگی است.
سال هاست که محققان به بررسی دلایل گرایش افراد به مصرف موادهای مخدر مثل تریاک، شیشه،کوکائین، هروئین و… پرداخته اند. عوامل مختلف جسمانی، خانوادگی، اجتماعی، روانی، اقتصادی، فرهنگی و… در این گرایش نقش دارند.
در بعد روانی معمولا افرادی که به مصرف دچار می شوند، یا دارای اختلالات روانی هستند و یا در دوره مصرف به آن دچار می شوند. رابطه اعتیاد و افسردگی به گونه ای است که در تحقیقات مشخص شده هم افسردگی می تواند شخص را به اعتیاد دچار نماید و هم اعتیاد می تواند بیمار را به افسردگی مبتلا کند.
در این مقاله به بررسی اعتیاد و افسردگی خواهیم پرداخت. در صورتی که علاقه به بررسی رابطه این دو دارید، با مشاورین راز ماندگار همراه باشید.
اعتیاد و افسردگی: افسردگی چیست؟
در ماه های اخیر در واقع از زمانی که ویروس کرونا شروع به شیوع کرد و خانه نشینی ها به دلایل توصیه های وزارت بهداشت و سلامت مردم افزایش یافت، واژه افسردگی بیش از پیش به گوش می رسد. در افسردگی شخص دچار ناراحتی و ناامیدی و در واقع پوچی می شود.
شخص در افسردگی به امور قبلی خود دیگر علاقه ای ندارد و به فعالیتی نمی پردازد. ناراحتی اغلب با وی همراه و افزایش خستگی دارد. افکار خود آیند منفی سراسر ذهن را فراگرفته و بیمار هیچ تفکر مثبتی نسبت به خود و امور ندارد.
در واقع وی فقدان و پوچی را در حد وسیعی تجربه می کند. این تفکرات اراده و انگیزه را از وی گرفته و زمین گیر می نماید. در افسردگی روان و جسم هردو درگیر هستند.
اعتیاد و افسردگی: علائم افسردگی چیست؟
افراد هر چه بیشتر از علائم اعتیاد و افسردگی مطلع باشند، بهتر و سریع تر می توانند به مشکلات حاصل از آن تسلط یابند. از جمله علائمی که در مورد افسردگی برای ملاک های تشخیصی استفاده می شود، موارد ذیل است:
- تغییرات خواب
- خلق افسرده
- کاهش بارز علاقه و لذت نبردن
- احساس بی ارزش بودن
- تغییرات اشتها
- عدم تمرکز
- افکاری در رابطه با مرگ
- کمبود انرژی
- ناامیدی
- احساس غم و پوچی
حداقل پنج مورد از این علائم در طول دو هفته بایستی در فرد وجود داشته باشند و عملکرد قبلی شخص دچار اختلال گردد. یکی از علائم باید از موارد دو و سه باشد.
نکته: این علائم نباید به دلیل مصرف دارو یا مواد طبی خاصی باشد.
انواع حالات وقوع اعتیاد و افسردگی
اعتیاد بیماری است که ذهن و جسم بیمار را بنده خود می نماید و در آن بیمار نمی تواند نسبت به حس اضطرار مصرف ماده مخدر یا الکل مقاومت و تحمل نشان دهد. اعتیاد و افسردگی در دو حالت هم قدم می شوند:
- اعتیاد علت افسردگی
- افسردگی علت اعتیاد
در برخی از موارد فرد به دلیل ابتلا به استعمال مشروبات الکلی و مواد مخدر و به وجود آمدن مشکلاتی مثل مصرف مواد، افزایش مصرف، دوره های طولانی مصرف، فشارهای خانوادگی، طرد از سمت اجتماع، بیکاری، تخریب شخصیت، تخریب عزت نفس و… دچار افسردگی شده و کمبود انرژی، عدم احساس لذت واقعی، اختلالات خواب و خلق افسرده از خود نشان می دهد.
در اغلب موارد وجود مشکلات زمینه ای مثل افسردگی سبب گرایش شخص به مصرف انواع مواد مخدر، برای فرار از مشکلات و پناه بردن به الکل و تریاک و… می شود.
به دلیل وضعیت شناختی نامناسب فرد، تفکرات منفی و ناکارآمد، فرد به راحتی در دام مصرف می افتد و به دلیل کنترل سیستم پاداشی مغز توسط موادهای مخدر، شخص به دفعات به مصرف می پردازد. و افسردگی را بیش از پیش شدت می بخشد و اختلالات دیگر نظیر اختلالات شخصیتی در بیمار بروز می کند.
گاها افراد برای بهبود حالت های افسردگی خود مثل ناراحتی، نوسانات اشتها، کاهش میل جنسی و… به خود درمانی روی آورده و به مصرف موارد ذیل می پردازند:
- مواد مخدر
- مشروبات الکلی
- مواد غذایی
- قمار
- خرید
رابطه ادامه دار اعتیاد و افسردگی
همانطور که در بالا اشاره شد فرد برای برطرف کردن حالات افسردگی خود به مصرف روی می آورد و به سبب خوشی حاصل از استعمال، که زود گذر و موقتی می باشد، و اینکه ساعاتی حال وی را بهبود می بخشد دوباره به مصرف مواد مخدر می پردازد. این دوره و توالی همینطور ادامه می یابد تا زمانی که فرد به طور کامل وابسته مواد مخدر گردد.
این توالی بعد از مدتی شدت و عمق افسردگی بیمار را بیشتر می کند و در نهایت شخص برای فرار از این حالات، به مصرف حجم بیشتری از مواد می پردازد. این افزایش که براساس نوسانات هیجانی تصمیم گیری شده است احتمال اوردوز و بیهوشی را فزونی می بخشد.
نکته: از جمله اختلالاتی که به نسبت بقیه موارد، در زمان اعتیاد از احتمال وقوع بیشتری برخوردار است، افسردگی می باشد.
افسرده ها به مصرف چه موادی گرایش دارند؟
اعتیاد و افسردگی در موارد مختلفی با هم دارای رابطه هستند. از ساختار های مغزی گرفته تا موارد ظاهری. افراد افسرده به مواد افیونی و الکلی متفاوتی روی می آورند. آمفتامین ها و کوکائین از موادهای است که اغلب برای درمان افسردگی بدان روی می آورند.
به دلیل ذهن آشفته افراد افسرده، افکار مرگ و خودکشی، لازم به مراقبت می باشند. زیرا امکان مصرف بیش از حد مواد در حالت جنون وجود دارد.
در ادامه مقاله به درمان افسردگی و اعتیاد و برخی موارد نشات گرفته از آن خواهیم پرداخت. در صورت وجود هرگونه سوال، با راز ماندگار همراه باشید.
درمان افسردگی و اعتیاد
در اغلب موارد که شخص به اجبار خانواده و با فشارهای روانی زیاد برای ترک اقدام می کند، مراحل با شکست مواجه شده و احتمال عود بسیار زیاد می باشد. لذا داوطلبانه بودن در امر ترک وابستگی و درمان افسردگی و اعتیاد حائز اهمیت است.
مراحل ترک مواد مخدر متشکل از دو بخش کلی یعنی دو مورد ذیل می باشد:
- مرحله سم زدایی
- مرحله توانبخشی
در مرحله سم زدایی بیمار را برای پاک نمودن بدن، از سم های حاصل از مواد مخدر که در آن تجمع یافته اند آماده می نمایند. این دوره بنابه نوع، مدت، میزان و فراوانی مواد مخدر مصرفی می تواند تا دو هفته یا 30 روز ادامه پیدا کند. به عنوان مثال برای کوکائین فرد بایستی حداقل تا دو هفته تحت نظر باشد.
این مرحله دوره ای ست که علائم ترک ماده مخدر در بیمار بروز می یابد. علائمی از قبیل بدن درد، بی خوابی، بی قراری، اضطراب و… که در هفته و روزهای ابتدایی سم زدایی اوج گرفته و پس از 72ساعت تقریبا تقلیل می یابد.
پس از اینکه بیمار توانست در مقابل تلاش بدن برای مصرف دوباره و دریافت ماده مخدر مقابله نماید وارد مرحله توانبخشی می شود. در این مرحله انرژی و توان بیمار که در زمینه های جسمی، روانی، اجتماعی و…از بین رفته بود طی برنامه خاصی برگردانده می شود.
نکته: در تمام طول درمان افسردگی و اعتیاد علاوه بر نظارت به فرآیند درمانی بیمار، اعضای خانواده نیز باید آموزش های لازم در رابطه با اعتیاد و نقش خانواده در درمان را بدانند.
نکته: احتمال عود و لغزش در مرحله توانبخشی زیاد است. لذا نقش خانواده حائز اهمیت می باشد. زیرا بیشترین ارتباط را با فرد خواهند داشت.
نکته: وجود انگیزه درمانی و حمایت اطرافیان می تواند انرژی مناسبی به شخص برای مقابله با افسردگی و اضطراب حین ترک مواد مخدر القا کند.
نکته: احتمال افزایش افسردگی و اعتیاد در مراحل درمانی بسیار است. لذا حضور روانشناس متخصص در تمامی مراحل الزامی می باشد.
درمان افسردگی بعد از ترک اعتیاد
مواد افیونی و مخدر در هنگام مصرف بر روی گیرنده های اپیوئیدی مغزاثر می گذارند و میزان دوپامین، سروتونین و نورآدرنالین بدن را دستخوش نوسان می کنند. به دلیل آنکه بدن مدتی در گیر مواد مخدر بوده، هورمون های اشاره شده بیشتر از میزان مورد نیاز در بدن ترشح شده اند. در زمان ترک به دلیل عدم مصرف و در نتیجه کاهش این هورمون ها، بدن وارد فاز افسردگی می گردد.
نکته: این حالت در افسردگی و اعتیاد می تواند امید و انگیزه بیمار به درمان را از بین برده و مقدمات شکست درمان را فراهم آورد.
این بازه زمانی جزء حساس ترین مراحل درمان می باشد زیرا همانطور که گفته شد به دلیل تفکرات منفی ممکن است هر لحظه شخص لغزش نموده و نسبت به مصرف دوباره اقدام کند. بعد از ترک اعتیاد بایستی هر چه سریع برای موارد ذیل اقدام شود:
ایجاد تعادل مواد شیمیایی
تنظیم محیط داخلی بدن و رفتار سلول ها تا حد زیادی تحت تاثیر هورمون های ترشح شده می باشد. لذا باید نسبت به ایجاد تعادل و بالانس نمودن این مواد شیمیایی اقدام نماییم.
در رابطه با هورمون دوپامین که هورمون لذت می باشد، فرد بایستی به اموری بپردازد که بتوانند سیستم کنترل پاداش مغزی را برانگیزد و شخص برای فعال نمودن این سیستم نیازی به مصرف مواد مخدر نداشته باشد.
انجام امور مورد علاقه مثل ورزش مورد علاقه، موسیقی و… از جمله این موارد در درمان افسردگی و اعتیاد هستند.
در درمان افسردگی و اعتیاد بر اثر کاهش سروتونین بدن، فرد احساس خوبی نداشته و دچار دید تونلی می گردد. سروتونین مشتق شده از اسید آمینه ال تریپتوفان است و به جاری کننده حس خوب مشهور می باشد.
لذا برای ساخت سروتونین به تریپتوفان نیاز داریم که برای بهبود مسیرهای عصبی آسیب دیده بسیار لازم هستند. مصرف موارد لبنیات، گوشت قرمز، مکمل طبیعی، شکلات، تخم مرغ و… در افزایش میزان تریپتوفان لازم برای سروتونین در درمان افسردگی و اعتیاد ضروری است.
برقراری سلامت جسمانی
به دلیل افسردگی و اعتیاد، بیمار بخش زیادی از قوای بدنی خود را از دست داده و دچار سوء تغذیه شده است. لذا استفاده از برنامه غذایی مناسبی که دارای ویتامین و پروتئین های مختلف باشد الزامی می باشد.
خواب کافی، ورزش در طول هفته، نوشیدن آب فراوان و کاهش مصرف مواد قندی از جمله مواردی است که بایستی رعایت گردد.
برقراری سلامت روانی (شناختی)
در مراحل افسردگی و اعتیاد بایدبدانید که شخص افسرده دچار فقدان و پوچی است. بیمار افکار منفی و ناکارآمدی نسبت به خود و جهان پیرامون دارد. خود را نادیده گرفته و دچار کمبود عزت نفس یعنی احترام به خود می باشد.
حضور روان درمانگر ماهر در درمان افسردگی و اعتیاد مهم بوده و با تشکیل جلسات فردی و گروهی، تکالیف و تغییر نظام فکری می تواند به بیمار کمک زیادی نماید.
نکته: بنابه اطلاعات بررسی شده در زمینه افسردگی و اعتیاد متوجه شدیم که هر یک از این عوامل می توانند سبب دیگری شده و وقوع برخی رفتارهای ناهنجار مثل خودکشی، خودزنی و… را افزایش دهند.
در این مقاله به بررسی اختلال و رابطه اعتیاد و افسردگی و همچنین در زمینه های ترک اعتیاد فرد افسرده، درمان افسردگی، رابطه الکل و اعتیاد و برخی موارد دیگر پرداختیم.
در صورت وجود هرگونه مشکل خانوادگی و سوال، می توانید جهت مشاوره اعتیاد با مشاورین راز ماندگار در ارتباط باشید.
بدون دیدگاه