برای اینکه صحبت های مفیدی با کودک و نوجوان در مورد سلامت روان کودکان داشته باشیم، باید حواسمون باشه که چه نکاتی رو برای بیان کردن در نظر می گیریم . در این مورد باید و نبایدهایی وجود داره و نمی تونیم هر حرفی را خیلی بی حساب و بدون تفکر بیان کنیم. پس باید بدانیم که چگونه در مورد بیماری روانی با کودکان و نوجوانان صحبت کنیم.
نکته های کلیدی وجود دارند از اینکه کودکان و نوجوانان بتوانند نگرانی های مربوط به بهداشت روانی خودشون و با والدین مطرح کنند .
شجاعت قابل توجه ای در کودک و نوجوان نیاز است که بتوانند به والدین خود اعتماد کنند و حرف دلشان را به آنها بگویند . همدلی و تمایل به گوش دادن ، بهترین راه برای افزایش شجاعت کودک و نوجوان در بیان مشکلات است . و آنان را برای دریافت کمک مورد نیاز آماده می سازد .
بسیاری از والدین اخیرا با من تماس گرفته اند تا بپرسند اگر کودک یا نوجوان آنها بگویند که ممکن است به بیماری روانی مبتلا شده اند ،چه عکس العملی باید نشان بدهند .
بطور مثال ممکن است آنها دچار استرس، افسردگی …شده باشند، بنابراین من لازم دانستم که در مورد این مسئله توضیحاتی بدهم و برخی از تجربیات خود را در این زمینه به اشتراک بگذارم .
کودک شما ممکن است قبل از بیان مشکل روحی خود و یا یک بیماری روانی خاص که موجب نگرانی او شده است در گوگل به تحقیق و جستجو بپردازد .مهم این است که به یاد داشته باشید اگر کودکی سعی می کند در این مورد با شما صحبت کند احتمالا برای او جرات زیادی لازم است چرا که احساس می کند دچار آسیب شده است و نحوه پاسخ گویی و مواجه شدن با سوالات آنها بسیار حائز اهمیت است .
لیستی از برخی موارد که ممکن است مطرح شوند و نحوه پاسخگویی درست و مفید شما که از اهمیت بالایی برخوردار است:
هیچوقت به او نگویید که همه ما بعضی وقت ها چنین حالتی را احساس می کنیم :
وقتی به این نحو در مورد چیزی که او در حال تجربه کردن است صحبت می کنید می خواهید به او بفهمانید که این حالت طبیعی است و جای نگرانی نیست و بنظر خودتان پرونده را می بندید در حالیکه که پاسخ دادن به این روش می تواند واقعا برای هر کسی مخصوصا کودک ناراحت کننده باشد .
در صورتیکه اجازه دهید کودک و نوجوان این جسارت را در خودش ببیند که براحتی در مورد وضعیت روحی و یا جسمی خود صحبت کند ، بسیار ارزشمند است . در این صورت با توجه به آگاهی بدست آمده ممکن است لازم باشد برای رفع مشکل اقداماتی انجام دهید .
نگویید گذشت زمان موضوع را حل خواهد کرد:
گاهی برای اینکه احساس اطمینان را در کودک و نوجوان ایجاد کنیم از این جمله که نگران نباش و باید به موضوع خیلی حساس نباشی و خیلی زیاد به آن اهمیت ندهی و گذشت زمان حالت و بهتر می کنه استفاده می کنیم ،در صورتیکه در بسیاری از بیماری های روانی کودکان و نوجوانان، اینگونه نیست و گذشت زمان بدون مداخله، فقط ممکن است علائم بیماری را ریشه دارتر کند .
از طرفی دیگر القای این تفکر که باید نسبت به چیزی که ناراحتت کرده بی توجه باشی و نیازی به صحبت بیش از اندازه نیست و برای حل شدن نیاز به گذشت زمان است ، باعث می شود کودک و نوجوان در طول دوران زندگی و در روند رشد خود ، از بیان مشکلش خودداری کرده وابراز احساس خود را متوقف کند .
در صورتیکه وقتی کودک و نوجوان دوست دارد بیشتر مربوط به حوادث خاصی که از آن ناراحت است صحبت کند یعنی احساس نیاز می کند و علاقمند است که مشکل خود را با دیگران به اشتراک بگذارد . مانند امتحانات یا دوستی ها .
به یاد داشته باشید ، عباراتی مانند : ” وقتی که بزرگتر بشی …” یا ” در آینده به این مسئله خودت می خندی…” ، احتمالا نمی تواند برای کودکی که درگیر نگرانی های فعلی خود است ؛ منجر به تسکین و آرامش در او بشود.
نگویید شما دلیلی برای ناراحت شدن نداری:
اغلب والدین و مراقبان ممکن است با یادآوری این نکته که ” دیگران وضعیت بدتری دارند” یا ” تو خیلی ناشکری ” سعی دارند روی نکات مثبت زندگی کودک و نوجوان، متمرکز بشوند و با بیان این جملات سعی دارند که به آنها کمک کنند و احساس بهتری ایجاد کنند . اما مسئله اینجاست که همه رنج ها ، رنج است و باید به آن توجه بشه گفتن اینکه همه این مشکل و دارند یا خیلی ها شرایط بدتری دارند یعنی نادیده گرفتن شرایط کودک یا نوجوان . و حس عدم درک مشکلات ار جانب والدین در فرزند ایجاد می کند.
نگویید این موضوع طبیعی نیست:
در حالیکه گفتن ” همه ما بعضی اوقات این کار و می کنیم ممکن از نظر شما جالب نباشه ، اما بیان اینکه این چیزی که داری الان در مورد خودت توضیح می دی طبیعی نیست در او احساس ناخوشایند و نگرانی ایجاد می کنه و کودک را به حالت وحشت می کشاند .
باید این را مد نظر قرار بدهید کودک و یا نوجوانی که با شما صحبت می کند احتمالا از قبل نگران است و یا درمرحله اول آنها نمی توانند با شما صحبت کنند . شنیدن اینکه فکر می کند این مواردی که بیان می کند غیر طبیعی است ، ممکن است باعث شود که مسائل را بیشتر پنهان کند و دوباره موضوعی را بیان نکند .
در این وضعیت ممکن است بسیار تلاش کند که “طبیعی تر عمل کند ” و این نکته از جنبه روان شناسی به معنای ” درونی شدن ” بیشتر دردناک است و در آینده شامل نتایج وبهای سنگین تری خواهد شد.
نگویید در این مورد به دیگران نگو:
گاهی اوقات والدین و یا مراقبان به کودک خود توصیه می کنند که درباره مشکل روحی و روانی اش با دیگران صحبت نکند . چرا که بنظرشان بیان آن، یک جنبه شرم آور است که اگر افراد دیگر کشف کنند که فرزندشان به بیماری روانی کودکان و نوجوانان مبتلا شده است.
از طرفی دیگر این جمله برای کودک و نوجوان نیز می تواند نگران کننده باشد چرا که ترس از اینکه اگر در مورد مشکل روحی خود برای دیگران صحبت کند ،مورد بی مهری و آزار و اذیت قرار می گیرد. همچنین تاکید بر روی این موضوع که نباید صحبت کند ،اضطراب آنها را دو چندان می کند .
بیان اینکه بیماری های روانی کودکان و نوجوانان به عنوان موضوعی که قابل گفتن نیست، باعث می شود گاهی فرزندان از نزدیکان خود نیز مخفی نگه دارند . بطور مثال مراجعی می گفت من سالها مشکل وسواس خود را از خواهرم نیز پنهان کردم چرا که پدر و مادرم اینطور صلاح می دانستند.
آنها به من توصیه کردند که قرار ملاقات با پزشکان ، مصرف داروها از نظر سایر اعضای خانواده و دوستانم مخفی نگه دارم و این یک راز استرس زا بود . و با نگاهی به گذشته همه آرزو می کنیم ای کاش این کارا متفاوت انجام می دادیم .
در اکثر موارد ، والدین این حرف ها را می زنند تا به کودک خود کمک کنند تا آنها احساس بهتری داشته باشند . هیچ کتابچه راهنمایی وجود ندارد که به ما یاد دهد که به چه نحوی باید صحبت کنیم ، همه هدف والدین این است که احساس خوب را در کودک خود ایجاد کنند.
و این یک امر بسیار بدیهی است که فطرتا بخواهیم به کسانی که دوستشان داریم اطمینان دهیم که همه چیز خوب است و هر تصمیمی گرفته شده فقط به این علت بوده که خیر و صلاح کودک در نظر گرفته شده و اشتباهی رخ نداده .
شاید حق با آنهاست آنها نهایت تلاش خود را کرده اند و واقعیتی است که دانستن اینکه در این شرایط باید چه کاری انجام شود بسیار سخت خواهد بود . اما ممکن است یک مکالمه سازنده و مفید بتواند جنبه حمایتی داشته و در ایجاد احساس خوب نقش موثری داشته باشد . در زیر برخی از جملاتی که می تواند شنیدن آنها در کودک و نوجوان نگران، مفید واقع شود ذکر می کنیم :
- می فهمم این واقعا برات سخته
- آیا می تونی بیشتر در مورد این اتفاقات برام صحبت کنی
- این موضوع از چه وقت شروع شد ؟
- چه احساسی در مورد چیزهایی که با هم صحبت کردیم داری ؟
- خوشحالم که احساس کردی می تونی در مورد چیزهایی که ناراحتت کرده با من صحبت کنی
- آیا ایده ای ، پیشنهادی در مورد آنچه که بعدا ما باید انجام بدیم داری ؟
- من بخاطر تو اینجا هستم . بیا برای مراحل بعدی ببینیم چکار باید بکنیم ، باید چه برنامه ریزی داشته باشیم( این می تونه شامل متعهد بودن به انجام دادن بعضی تحقیقات ، صحبت با پزشک و یا صرفا تعیین وقت در آینده نزدیک برای دوباره صحبت کردن در این مورد باشه).
تفاوت های اختلال و بیماری روانی کودکان و نوجوانان با بزرگسالان
بی کفایتی الگوهای تربیتی و شناختی کودک و نوجوانان:
کودکان رفتارهای متفاوتی با بزرگسالان دارند. برای مثال زمانیکه یک کودک دست به خودکشی میزند، احتمالا این رفتار را به تقلید از اطرافیان و پدر و مادر خود انجام داده است.
تغییر نشانه های بیماری همراه با تغییر سن:
بیماری اسکیزوفرنی در کودکان به شیوه های خاصی بروز میکند، نشانه های اسکیزوفرنی میتواند به صورت کناره گیری و ناتوانی در برقراری ارتباط مناسب و… در کودکان نمود پیدا ند در حالیکه علائم اصلی اسکیزوفرنی در بزرگسالان به صورت توهم و هذیان است.
وابستگی شدید به دیگران:
کودکان به علت بینش ضعیفی که دارند توانایی رویایی با مصائب را ندارند به همین دلیل اتفاقات کوچک از نظر آنها بسیار بزرگ جلوه میکند و فشارهای روانی خفیف میتواند به روح روان کودکان آسیب های جدی وارد کند.
در مقابل بزرگسالان توانایی بیشتری در کنترل احساسات خود دارند و بهتر میتوانند بر مشکلات غلبه کنند. کودکان ممکن است به یک فردی وابستگی شدید پیدا کنند و نتوانند با این موضوع به راحتی کنار بیایند.
درک از آینده:
طبیعتا کودکان به علت تجربه ی کمی که دارند، توانایی استفاده از تجربیات گذشته را ندارند در نتیجه نمیتواند تصمیم گیری درستی در آینده داشته باشند.
برای کودکان وضعیت فعلی آنها اهمیت چندانی ندارد درحالیکه بزرگسالان هم از تجربه ی بیشتری برخوردارند و هم میتوانند با طرح و ایده از آینده صحبت کنند.
ابتلا و بهبود اختلالات روانی:
حتما میدانید که در صورت بروز اختلالات روانی هرچه سریعتر به آن رسیدگی شود، طبیعتا کودکان به این دلیل که سن کمتری دارند ساده تر میتوان در روح و روان آنها تاثیر گذاشت. در نتیجه زمانیکه یک اختلال روحی در کودک به وجود می آید بهتر است سریعتر درمان شود و اگر درمان نشود، تا سن بزرگسالی ادامه پیدا خواهد کرد و در بزرگسالی ممکن است آسیب های جدی تری به روح و روان فرد بگذارد.
ابراز ناراحتی و نگرانی در کودکان و بزرگسالان:
بزرگسالان بیشتر سعی میکنند ناراحتی های خود را کمتر ابراز کنند و بیشتر مشکلاتشان را به تنهایی حل میکنند اما کودکان بسیار وابسته به والدین و دیگران هستند و کوچکترین نگرانی های خود را ابراز میکنند.
عدم وجود الگوهای مشخص:
بیماری های روانی و اختلالات در کودکان دوام کمتری دارد، البته اختلالات روانی مثل اسکیزوفرنی و اوتیسم در کودکان مدت زمان بیشتری پایدار تر است و کودکان معمولا در برابر درمان مقاومت کمتری دارند.
ابراز خشم و عصبانیت:
معمولا بزرگسالان خشم و عصبانیت خود را به نحوه ی بهتری کنترل میکنند و درصورت بروز ناراحتی در میان بزرگسالان، مدت زمان بیشتری طول میکشد تا برطرف شود. اما در میان کودکان شاید ناراحتی و عصبانیت سریعتر بروز پیدا کند اما برطرف شدن این خشم میتواند چند دقیقه طول بکشد.
تاثیر عوامل خارجی:
در کودکان طبیعتا تاثیر عوامل خارجی بر تصمیم گیری آنها بسیار زیاد است. در حالیکه بزرگسالان بر اساس تجربه و منطق و آینده نگری تصمیم گیری میکنند.
بزرگسالان میدانند که تمامی تصمیماتی که میگیرند میتوانند در آینده ی خود و خانوده شان تاثیر گذار باشد. کودکان بیشتر به راهنمایی دیگران احتیاج دارند چون خود به تنهایی نمیتوانند برای مشکلاتشان تصمیمات درستی بگیرند.
ضرورت راهنمایی والدین:
این مورد بیشتر برای کودکان مورد نیاز است. بزرگسالان خودشان میتوانند از پس بیشتر مشکلاتشان بربیایند. اما کودکان بازهم به دلیل سن کم وابستگی بیشتری به پدر و مادر دارند و هرچه سن آنها بیشتر شود نیازهای آنها تغییر میکند و رفته رفته کمتر میشود.
رفع مشکلات در بستر خانواده:
کودکان باید بیشتر وقت خود را با والدینشان بگذرانند و جداکرد آنها از خانواده میتواند آسیب های جدی به روح و روان آنها وارد کند. والدین باید کودک را درک کنند و مشکلات او را برطف کنند.
جهت راهنمایی و مشاوره رایگان روان شناسی می توان، از کارگاه آموزشی روان شناسی مرکز مشاوره راز ماندگار کمک گرفت.
بدون دیدگاه