علت و دلیل وابستگی به مواد مخدر چیست؟

وابستگی یعنی نیاز به حضور یک شخص یا شئ. اگر به خوبی به اطرافیان خود و حتی خودتان بنگرید متوجه خواهید شد که هر کس به موردی وابسته است. افراد باید توجه داشته باشند که به چه چیزی خود را وابسته می کنند. برخی از این موارد مثل وابستگی به مواد مخدر، خانمان سوز بوده و قدرت این را دارد که با پوچ کردن زندگی بیمار، او را به تباهی بکشاند.

بیش از 3000 سال پیش انسان ها توانستند عصاره ای از یک گیاه، به نام خشخاش را برای تسکین درد و ایجاد سرخوشی کشف کنند. این عصاره بعدا تریاک نامیده شد. از آن زمان مورد مصرف قرار گرفته و حتی از مورفین، که یکی از ترکیبات شیمیایی تریاک است، در مصارف دارویی و درمانی بهره برده می شود.

موادهای افیونی‌ مانند هروئین، در وابستگی به مواد افراد، نقش اول را بازی می کنند که مسکن قوی و به شدت اعتیاد آور هستند. در دهه های 80 و 90 میلادی استفاده از انواع مواد افیونی در درمان افزایش زیادی پیدا نمود. این افزایش بدون توجه به اثرات وابستگی بود و تا کنون نیز اثرات مخرب خود را داشته است.

در ادامه مقاله به بررسی چگونگی وابستگی به مواد مخدر خواهیم پرداخت. در صورتی که نسبت به این موضوع کنجکاو بوده و سوالاتی در ذهن خود دارید، برای یافتن پاسخ با ما همراه باشید.

 

اهمیت شناخت چگونگی وابستگی به مواد

اینکه بدانید عملی مثل شکر زیاد خوردن، چه تاثیراتی بر متابولیسم بدنتان دارد و در آینده ای نه چندان دور شما را با چه مسائلی روبرو می سازد، سبب می شود حتما در عمل خود مردد شده و تصحیحش کنید.

حال اگر شما بدانید که بعد از نخستین مصرف، در دوران مصرف و بعد از قطع مصرف، نحوه اثرگذاری به چه شکل است، در کمک به بیماران و عدم وابستگی خود بسیار موفق خواهید بود. چون نحوه عمل و چگونگی وابستگی به مواد را می دانید و بدان تسلط دارید.

نحوه عمل موادهای مخدر

سالانه موادهای مخدر زیادی به خیابان ها عرضه می شود که بنا به خواص شیمیایی آن، از نحوه عمل اندکی متفاوت با یکدیگر برخوردار هستند. متناسب با درجات مختلفی از وابستگی به مواد بروز می کند.

موادهای مخدر با اتصال به گیرنده های اوپیوئیدی مغز، این گیرنده ها با تاثیر بر سلسله اعصاب مرکزی، در تسکین درد موثر هستند. مورفین نخستین اوپیوئید طبیعی است.

مصرف مواد مخدر موجب تسلط بر گیرنده ها شده و در خلق و خو و  ساز و کار بدن تاثیرات قوی تر و درازمدتی از خود نشان می دهند.

اندروفین از مسکن های طبیعی است که بدن جهت تسکین درد ترشح می کند که مواد مخدر چند برابر آن از تاثیر برخوردار است.

با اتصال به گیرنده ها، هورمونی به دوپامین بیش از پیش ترشح می شود. دوپامین با احساس خوشی و لذت رابطه دارد. و تا حد زیادی افراد به این دلیل به مصرف روی می آورند.

مصرف و وابستگی به مواد مخدر همچنین موجب کاهش ترشح نور آدرنالین می شوند. نور آدرنالین در ایجاد هوشیاری و عملکرد مناسب تنفس، گوارش و ضربان قلب اثر گذار است. مصرف زیاد مواد مخدر باعث یبوست و در موارد شدیدتر سبب اختلال در عملکرد تنفس و ضربان قلب می شود که سرانجام فرد را به کام مرگ می کشاند.

مقاومت بدن در برابر دوز قبلی

با گذشت زمان بنا به نوع و فراوانی مصرف مواد مخدر، بدن نسبت به آن مقاوم می شود. این مقاومت می تواند دلایلی مثل کاهش و نابودی گیرنده ها یا عدم واکنش گیرنده ها به مواد افیونی داشته باشد.

که در این صورت بیمار برای ترشح دوباره دوپامین و ایجاد حالات روانی و جسمانی مصارف قبل، دست به مصرف دوزهای بالا می زند. که وابستگی به مواد مخدر وی را بیش از پیش می کند.

دلیل بروز علائم ترک اعتیاد

با مصرف بیشتر و وابستگی به مواد سطح نور آدرنالین به تدریج کاهش می یابد. و بدن برای جلوگیری از اثرات نبود نور آدرنالین، گیرنده های خود را برای جذب مقادیر کمتر نور آدرنالین افزایش می دهد.

این افزایش به بازگشت به حالت طبیعی بدن کمک می کند. اکنون فرد وابسته به مواد افیونی جهت مدیریت این حجم از گیرنده های نور آدرنالین است.

در مواردی که بیماران برای ترک اعتیاد اقدام می کنند، پس از قطع مصرف مواد مخدر، به دلیل تعداد بالای گیرنده ها حجم نور آدرنالین افزایش بسیاری پیدا می کند. که بنا به نوع و شدت ماده مصرفی تا چند روز و ماه ادامه می یابد.

در این زمان است که بیمار علائم ترک مثل بی خوابی، درد بدن، سرگیجه، سردرد و… را تجربه می کند.

احتمال بیماری آنان به دلیل وابستگی به مواد افزایش یافته و وسوسه های مصرف دوباره در این مرحله آغاز می شود. این هوس مصرف می تواند برای تجربه حالات سرخوشی قبلی یا کاهش درد و جلوگیری از بیماری باشد.

احتمال اوردوز در مصرف دوباره

بیمارانی که برای ترک اعتیاد اقدام کرده و دوباره به مصرف مواد مخدر روی می آورند، از احتمال اوردوز بیشتری برخوردار هستند. دلیل آن می تواند بخاطر مصرف بیش از حد توان بدن باشد.

بیمار در گذشته به دلیل افزایش مقاومت بدن به مواد، حجم مصرفی را افزایش داده بود، این حجم برای بدن قبل عادی بوده است اما ممکن است برای بدن فعلی که در دوران ترک بوده و مدتی مصرف نداشته، مرگ آور باشد.

جلوگیری از اوردوز در وابستگی به مواد مخدر

از داروهای زیادی مثل متادون، بوپر نورفین و… برای کاهش علائم ترک استفاده می شود.  در حال حاضر از داروی نالوکسان جهت معکوس کردن سیکل اوردوز بهره برده می شود. بدین معنی که نالوکسان با اتصال به گیرنده های اوپیوئیدی، مانع از اتصال موادهای مخدر می گردد.

نکته: در اکثر موارد اعتیاد و وابستگی به مواد به تنهایی موجب بیماری شخص نمی شود. بلکه بیماران دارای بیماری های زمینه ای روانی و جسمانی هستند. لذا استفاده از روان درمانی در کنار دارو درمانی از تاثیرات درمانی بیشتری برخوردار است.

در این مقاله به بررسی نحوه اثر مواد بر بدن و ایجاد وابستگی به مواد مخدر پرداختیم. در صورتی که پاسخی برای سوالات خود نیافته اید، می توانید جهت مشاوره رایگان با مشاورین راز ماندگار در ارتباط باشید.