اعتیاد (addiction)از بلاهایی خانمان سوز است که در آن فرد به مواد افیونی وابستگی پیدا می کند. به گونه ای که به خاطر مواد مخدر از همه ارزش های زندگی خود می گذرد. همانطور که همه فعالیت ها، امور و بیماری ها نحوه درمان خاص خود را دارند، دستورالعمل های درمانی اعتیاد نیز سیر درمانی مشخصی را دارد.
لزوم آگاهی همه افرادی که در دایره ارتباط با فرد بیمار قرار دارند حائز اهمیت می باشد. بخصوص خانواده فرد مبتلا که ارتباط مستقیمی با وی دارند.
آگاهی خانواده از دستورالعمل درمانی موجب برخورد بهتر با فرد مبتلا به اعتیاد و تسریع فرآیند درمان می شود. در این بین خود شخص بیمار نیز می بایست برای درمان داوطلب بوده و خواستار خروج از این باتلاق باشد.
در ادامه به بررسی دستورالعمل اعتیاد خواهیم پرداخت. در صورتی که سوالی در رابطه با اعتیاد و درمان آن دارید، برای یافتن پاسخ با ما همراه باشید.
مراحل درمان
مراحل و دستورالعمل های درمانی اعتیاد از دو بخش تشکیل شده است.
- سم زدایی و پایدارسازی
- توانبخشی
که به طور مجزا به هر دو پرداخته خواهد شد.
دستورالعمل های درمانی اعتیاد سم زدایی و پایدارسازی
در سم زدایی متخصص در تلاش است تا با مراقبت پزشکی و دارو درمانی، میزان علائم ناشی از ترک مواد مخدر از قبیل بدن درد، سرگیجه، کلافگی، بی خوابی و… را کاهش دهد. در سم زدایی ترک به طور کامل اتفاق نمی افتد و مقدمه ای برای آماده سازی بیمار جهت ادامه فرآیند است.
سم زدایی با داروها و روش‌های مختلف زیر اتفاق می افتد:
- متادون
- بوپرنورفین
- کلونیدین
- روش سریع یا فوق سریع
وظیفه پزشک متخصص در درمان، انتخاب بهترین روش با بیشترین احتمال موفقیت است. در میان درمان های طب جایگزین، فقط اثر بخشی طب سوزنی به لحاظ علمی مورد تایید قرار گرفته است.
ملاک های موفقیت سم زدایی
هدف دستورالعمل درمانی در سم زدایی ترک، حفظ آن و ایجاد انگیزه در بیمار برای ادامه درمان است. یک دوره سم زدایی با دارا بودن ملاک های ذیل می تواند ادعا به موفق بودن نماید:
- کامل شدن سم زدایی
- رسیدن بیمار به پرهیز از مصرف مواد مخدر
- ادامه درمان و حفظ رابطه درمانی
موارد بررسی در سم زدایی
قبل از شروع عملی سم زدایی، در دستورالعمل درمانی بررسی شرح حال فرد در دستور کار قرار دارد. در این مصاحبه موارد ذیل در رابطه با مواد مخدر مصرفی و انگیزه مورد بررسی قرار می گیرد.
- انواع موادهای مخدری که تا کنون توسط بیمار به مصرف رسیده است.
- از چه زمان و سنی شروع به مصرف نموده است. که برای هر مواد مجزا باید بیان گردد.
- شدت مصرف مواد، اینکه روزانه به چه دفعات و به چه نوعی(تزریقی و…) مصرف انجام شده است.
- حجم مواد مصرفی، که روزانه و هفتگی ب میزان است.
- تاریخ دقیق آخرین مصرف و اینکه چه زمانی بوده است.
- دلایل اقدام نمودن برای ترک چیست.
- ارزیابی توانایی جسمانی، روانی و انگیزه بیمار، اینکه از نظر ادامه رابطه درمانی به چه صورت است.
سابقه و تاریخچه های دیگری از قبیل سابقه بیماری و مصرف مواد در خانواده، بیماری های جسمانی و روانپزشکی، تاریخچه شخصی و اجتماعی، سابقه رفتارهای پرخطر و درگیری با قانون نیز در مصاحبه ارزیابی می شوند که در ادامه سابقه درمانی جهت بررسی ارائه شده است.
سابقه درمانی
- انواع درمان های استفاده شده قبلی به همراه مدت زمان هر کدام از آن ها
- بیشترین میزان داروئی که توسط پزشک تجویز شده است.
- مدت زمان پرهیز از موادهای مصرفی به صورت مجزا
- علت عود درمان های قبلی جهت پیشگیری از عود درمان فعلی
محیط درمانی در فرآیند سم زدایی از اهمیت بالایی برخوردار است. در حالت کلی هرچه این محیط به موقعیت زندگی بیمار نزدیک باشد، ترک مواد از دشواری کمتری برخوردار خواهد بود.
در مواردی که فرد دارای بیماری جسمانی، عدم حمایت خانوادگی، بیماری روانی، درگیری در خانواده، مصرف کننده دیگر در خانواده، سن بالا، عدم تحمل فرآیند سم زدایی و علائم ترک باشد، نیاز به بستری بودن بیمار در کلینیک افزایش می یابد.
دارو
در دستورالعمل درمانی سم زدایی از داروهای مورد تایید بهداشت در دوز خاص، جهت نگهداری بیمار در فرآیند و تحمل علائم ترک بهره برده می شود. که در ادامه به بیان علائمی که کلونیدین در کاهش آن ها موثر هستند کفایت می کنیم.
کلونیدین
این دارو در کاهش علائم زیر موثر است:
- استفراغ
- تعریق
- لرزش
- افزایش فشار خون
- اسهال
- بی خوابی
- بیقراری
- آبریزش بینی
- اشک ریزش چشم
برای اطلاع از سایر داروهای درمانی، می توانید به مقالات دیگر سایت مراجعه نمایید. در ادامه به بررسی روش فوق سریع UROD خواهیم پرداخت.
روش درمان فوق سریع UROD
روشی است که در آن طبق دستورالعمل درمانی با استفاده از داروهای آنتاگونیست مواد افیونی، فرآیند سم زدایی در مدت زمان کوتاهی(چند ساعت) و با بیهوشی بیمار صورت می پذیرد.
افرادی که زیر 40 سال دارند با دارا بودن شرایط عدم ممانعت طبی و روانی و اعتیاد خفیف تا متوسط، مجاز به این درمان هستند.
موارد منع مصرف: در دوران بارداری، سابقه افسردگی، اختلال و بیماری قلبی و کلیوی، بیماری پیشرفته کبدی، سابقه سایکوز و وابستگی همزمان دارویی، استفاده از این روش مجاز نمی باشد.
مزایا
سرعت
کاهش علائم ترک
فقدان درد
معایب
هزینه بالا
ریسک بیهوشی
باور غلط به اینکه درمان قطعی اعتیاد به مواد مخدر است.
این روش پس از انجام آزمایش های لازم قلب، کلیوی، خون و… زیر نظر پزشک متخصص صورت می پذیرد. امکان دسترسی به ICU بایستی وجود داشته باشد. این بیهوشی چیزی بین 6-4 ساعت طول می کشد و دائم توسط پزشک بررسی می گردد. با به هوش آمدن فرد درمان با نالتروکسون آغاز می شود.
نکته: لازم است که فرد پس از به هوش آمدن به مدت 24 ساعت در بیمارستان بستری باشد تا از وضعیت وی از نظر کوفتگی عضلانی شدید و دلیریوم مورد بررسی قرار گیرد.
در ادامه قصد بررسی مرحله دوم از درمان اعتیاد یعنی توانبخشی را داریم. در صورت وجود سوال در رابطه با اعتیاد، می توانید جهت مشاوره رایگان با مشاورین راز ماندگار در ارتباط باشید.
توانبخشی و دستورالعمل های درمانی اعتیاد
در مرحله توانبخشی سعی بر پیشگیری از عود دوباره اعتیاد است. و هدف ایجاد آمادگی در بیمار برای کنترل ولع مصرف مواد مخدر می باشد. بیمار باید به سلامتی خوبی در بخش شخصی و بهبود ارتباطات اجتماعی برسد.
در این بخش بیشتر به عللی که در گرایش فرد به اعتیاد موثر بوده اند تمرکز می شود و سعی بر جلوگیری از ظهور این عوامل می باشد.
بیشتر از درمان غیر داروئی مثل خانواده درمانی، روان درمانی فردی و گروهی، گروه درمانی و کار درمانی استفاده می شود.
عوامل دخیل در عود بیماری
برحسب روش مورد استفاده، درمان اعتیاد از 1 ماه تا 1 سال ادامه پیدا می کند. لذا توانبخشی جهت پیشگیری از عود هم حداقل تا یک سال باید ادامه یابد. میزان اثربخشی درمان و موفقیت در پیشگیری از عود، هم به بیمار و هم به نحوه ارائه درمان مربوط است.
بیمارانی که شرایط ذیل را دارا هستند از احتمال عود اعتیاد بیشتری برخوردار هستند:
- سوء مصرف مواد شدید
- بیکاری
- اختلالات روانی همزمان با اعتیاد
- عدم حمایت خانوادگی و اجتماعی
- عدم انگیزه درمانی
- اجبار در درمان از سوی اطرافیان
از جمله عوامل مربوط در درمان برای جلوگیری از عود موارد ذیل هستند:
- ادامه دادن درمان
- محیط درمانی(بستری یا سر پایی)
- داروهای درمانی مثل متادون
- روان درمانی فردی، گروهی و خانواده درمانی
- ایجاد اتحاد درمانی بین متخصص و بیمار
ملاک های کسب نتیجه در توانبخشی
در صورتی می توان گفت که درمان اعتیاد نتیجه بخش بوده است که بیمار مصرف مواد مخدر را کاهش و یا قطع مصرف کرده باشد. به لحاظ جسمانی و بدنی و سلامت لازم رسیده باشد و در کارکرد اجتماعی و ارتباط با دیگران دچار مشکل نباشد.
از مهم ترین موارد سنجش مفید بودن توانبخشی، رفتار کارآمد بیمار در بخش بهداشت و امنیت عمومی می باشد. اهمیت این مورد به دلیل رفتارهای بزهکارانه و ابتلا به انواع بیماری به سبب تزریق مشترک و اعمال مقاربتی است.
نکته: به دلیل احتمال زیاد عود اعتیاد در سه ماهه ابتدایی درمان، لزوم پیگیری و ارتباط بیشتر با مرکز درمانی حائز اهمیت است.
نکته: لغزش فرد که به دلیل اشتیاق و نیاز روانی به مواد مخدر ایجاد می شود متفاوت از عود بیماری است. در عود فرد مجدد به صورت منظم، به مصرف مواد مخدر می پردازد.
راهکارهای پیشگیری از عود درمان اعتیاد
از طریق آشنایی افراد با موقعیت و شرایطی که امکان عود بیماری وجود دارد، می توان در امر پیشگیری موفقیت بیشتری کسب نمود. شناسایی و دور کردن فرد از اماکن، اشخاص، خاطرات، هیجان و احساس هایی که زمینه ساز لغزش هستند، احتمال عود را کاهش می دهد.
خانواده ها باید از این موارد مطلع باشند و رفتار مناسبی در برخورد با این مواد داشته باشند. به عنوان مثال اگر بخشی از خانه یادآور مصرف مواد فرزندشان است، آنجا را مخروبه کرده و یا نشت و برخاستی در آن بخش خانه نداشته باشند.
برخی دیگر از مسائل مورد بررسی در پیشگیری از عود که بایستی متخصص، بیمار و خانواده از آن ها مطلع باشند، عبارت اند از:
- عود اتفاق نیست و زمینه هایی وجود دارد که فرآیند وقوع را ایجاد می کنند.
- نحوه برخورد با نشانه های ولع و عود
- مشاوره مناسب در زمان لغزش و جلوگیری از احساس بی کفایتی و ناتوانی
- چگونگی مدیریت هیجانات منفی
نقش آموزش خانواده در دستورالعمل های درمانی اعتیاد
جلب حمایت خانواده در درمان اعتیاد نقش بسزایی را دارا می باشد. در صورتی که همکاری خانواده در این مسیر وجود داشته باشد عود بیماری تا حد زیادی کاهش می یابد. ظمن آموزش بایستی مشکلات موجود درون خانواده درمان شده و مشاوره های گروهی برای خانواده تنظیم گردد.
آموزش دستورالعمل های درمانی اعتیاد
در آموزش باید تعریفی از اعتیاد به همراه زمینه سازها و عوامل موثر در گرایش به اعتیاد ارائه شود. خانواده ها باید بدانند که یک فرد چگونه از سلامت کامل به وضعیت ناهنجار اعتیاد رسیده و اثرات وسیع آن بر اعضای خانواده چیست.
آگاهی از اهداف درمانی و تاثیر تعاملات درون خانواده بر عود درمان بسیار لازم است.
در این مقاله دستورالعمل درمانی به بررسی مرحله اول یعنی سم زدایی و مرحله دوم درمان اعتیاد یعنی توانبخشی و جلوگیری از عود پرداختیم. در بخش دوم به بحث در رابطه با توانبخشی می پردازیم. در صورت وجود هرگونه سوال و مشکل، می توانید جهت مشاوره خانواده با مشاورین راز ماندگار در ارتباط باشید.
بدون دیدگاه